Skóra, pełniąca rolę największego i najbardziej zewnętrznego narządu naszego ciała, odgrywa kluczową funkcję w integracji organizmu z otoczeniem oraz ochronie przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi. Choć nie widzimy ich gołym okiem, na naszej skórze bytują miliony mikroorganizmów, które mają bezpośredni wpływ nie tylko na kondycję naszej skóry, ale także na nasze zdrowie. Czym jest mikrobiom skóry i jaki ma wpływ na nasz organizm? Dlaczego powinniśmy o niego zadbać? Odpowiedź na te pytania znajdziesz w tym wpisie.
Z czego składa się nasza skóra?
Skóra stanowi największy i przy tym najbardziej zewnętrzny narząd naszego ciała. Jej podstawowymi funkcjami są integracja organizmu ze środowiskiem zewnętrznym oraz jednocześnie ochrona przed przenikaniem szkodliwych czynników zewnętrznych. Wymienione właściwości skóry są możliwe dzięki unikalnej budowie. Podstawowy podział skóry dzieli ją na trzy części: najgłębszą – tkankę podskórną, środkową – skórę właściwą oraz ostatnią – naskórek. Naskórek stanowi naszą pierwszą linię obrony przed czynnikami zewnętrznymi i składa się z 5 warstw, wśród których wyróżniamy warstwę podstawną, kolczystą, ziarnistą, jasną oraz rogową. Od niedawna zaczęto wyróżniać jednak szóstą, najbardziej zewnętrzną warstwę naskórka, którą nazywamy mikrobiomem skóry.
Czym jest mikrobiom skóry?
Pojęciem mikrobiom określa się ogół genomów należących do wszystkich mikroorganizmów zasiedlających dany obszar. W związku z tym mikrobiom skóry to całość bytujących na niej drobnoustrojów, do których zaliczamy bakterie, grzyby, wirusy czy roztocza. Szacuje się, że 1 cm2 naszej skóry zamieszkuje około milion mikroorganizmów, które tworzą razem swoisty ekosystem zwany mikrobiotą.
Skład mikrobiomu skóry jest indywidualny dla każdego człowieka. Oprócz symbiotycznych, dobrych, mikroorganizmów powierzchnię skóry zasiedlają również złe, patogenne drobnoustroje. Dobry stan skóry zależy więc od prawidłowej równowagi pomiędzy tymi dwiema grupami. Należy jednak pamiętać, że skład mikrobiomu skóry nie jest stały i zmienia się w ciągu naszego życia tak samo jak zmienia się nasze ciało.
Funkcje mikrobiomu skóry
Mikrobiom skóry stanowi pierwszą linię obrony naszej skóry przed czynnikami zewnętrznymi. Co więcej, mikroorganizmy te odpowiadają zarówno za utrzymanie równowagi hydrolipidowej jak i odpowiedniego pH skóry. Wszystko to sprawia, że skóra jest odpowiednio nawilżona, nawodniona i jest w dobrej kondycji. Można więc powiedzieć, że równowaga mikrobiomu jest gwarantem naszego zdrowia i dobrego samopoczucia. Należy zdawać sobie jednak sprawę, że balans ten może zostać zaburzony. Taki stan nazywany jest dysbiozą i może prowadzić do upośledzenia funkcji ochronnych skóry.
Mikrobiom skóry– co mu szkodzi?
Istnieje wiele czynników wpływających na zaburzenie mikrobiomu skóry, wśród najczęściej występujących możemy wymienić:
- szeroko pojęty zły tryb życia (niedobór snu, przewlekły stres, używki)
- nieprawidłową dietę, ubogą w składniki odżywcze, witaminy i minerały
- zmiany hormonalne
- zanieczyszczenie powietrza, smog
- nadmierna ekspozycja skóry na promieniowanie UV
- stan zdrowia (infekcje, choroby)
- antybiotykoterapia
- nieodpowiednia pielęgnacja skóry
Warto na chwilę zatrzymać się przy ostatnim z wymienionych czynników, a mianowicie źle dobranej pielęgnacji skóry. Bardzo często stosowane przez nas kosmetyki zawierają substancje podrażniające (np. SLS, SLES) czy alkohole, które sprawiają, że równowaga mikrobiomu zostaje zaburzona. Dodatkowo do zubożenia mikrobioty przyczyniają się preparaty o niskim pH oraz stosowanie nadmiernie złuszczających naskórek peelingów czy zabiegi na bazie kwasów.
Jak rozpoznać zaburzenia mikrobiomu skóry?
Zaburzenia równowagi mikrobiomu skóry, a szczególnie twarzy, można łatwo zidentyfikować po reakcjach naskórka, ponieważ traci on swoją barierę ochronną. Wiąże się to z większą wrażliwością skóry, powstawaniem podrażnień, zaczerwieniem oraz występowaniem stanów zapalnych. Zachwiania mikrobiomu objawiają się także często swędzeniem, nadmiernym powstawaniem zaskórników czy pojawieniem się trądziku. Zaburzony mikrobiom skutkuje uszkodzeniem bariery hydrofilowej.
Jak zadbać mikrobiom skóry?
Mając na uwadze jak ważnym, a jednocześnie delikatnym tworem jest nasz mikrobiom, należy o niego odpowiednio zadbać. Podstawą dbania o mikrobiom jest zadbanie o całe ciało od wewnątrz i przemyślenie naszych codziennych wyborów. W pierwszej kolejności powinniśmy dostarczyć swojemu organizmowi odpowiednią ilość wody oraz składników odżywczych, witamin i minerałów. Dodatkowo znaczny wpływ na poprawę odporności naszej skóry ma odpowiednia ilość snu, unikanie stresu i używek oraz aktywność fizyczna. Kolejną bardzo ważną kwestią jest prawidłowa i świadoma pielęgnacja skóry.
Jak odpowiednio pielęgnować skórę?
Przede wszystkim należy wybierać kosmetyki łagodne, naturalne, pozbawione barwników i konserwantów oraz co najważniejsze powinny być odpowiednio dobrane do naszego typu skóry. Warto unikać produktów przesuszających skórę, które w swoim składzie zawierają wcześniej wspomniany alkohol i drażniące detergenty.
Odpowiedni balans w budowie mikrobiomu zapewnia nawilżenie skóry, stąd też szukajmy kosmetyków nawilżających, które zawierają humektanty takie jak: kwas hialuronowy, gliceryna, trehaloza czy mocznik oraz emolienty (oleje naturalne i masła). Przy prawidłowej pielęgnacji należy pamiętać także o dokładnym oczyszczaniu twarzy oraz stosowaniu toników, które przywracają prawidłowe pH skóry. Wzmocnienie dobroczynnej mikrobioty skóry, a tym samym bariery naskórka, jest możliwe również poprzez zastosowanie kosmetyków wzbogaconych probiotykami, prebiotykami oraz postbiotykami.
Podsumowując, zrównoważony mikrobiom skóry jest niezwykle ważny dla człowieka. Chroniąc nas przed czynnikami zewnętrznymi sprawia, że nasze skóra wygląda promiennie i dłużej pozostaje w dobrej kondycji. Istotne jest więc, aby prawidłowo zadbać o ten cenny mikroekosystem, zamieszkujący nasze ciało. Należy, również pamiętać, że odpowiednie dopasowanie kosmetyków do naszych potrzeb jest gwarantem pięknej skóry wolnej od niedoskonałości.